Jednym z najtrudniejszych momentów rodzicielstwa jest bycie świadkiem cierpienia małego człowieka. I fizycznego i psychicznego. Kiedy nawet pomyślisz, że Twoja pociecha może mieć depresję, to czujesz lęk i bezradność. Istnieją jednak sposoby, dzięki którym można jej pomóc. Kluczową rolę w leczeniu odgrywają rodzice i ich postawa wobec borykającego się z problemem dziecka. Przyjrzyjmy się temu, jakie są objawy depresji u dzieci, jak wygląda ich leczenie oraz co, jako rodzice, możemy zrobić, aby pomóc im w procesie wychodzenia z choroby.
Jakie są objawy depresji u dzieci
Objawy depresji u dzieci mogą być inne niż te powszechnie zauważane u dorosłych. Jako pierwsze widać z reguły długotrwałe obniżenie nastroju. Może ono nastąpić jako efekt trudnego wydarzenia lub życiowej zmiany, czasem jednak nie jest powiązane z żadnym konkretnym wydarzeniem. Nieraz — z naszej perspektywy, dorosłych, zdarzenie nie-aż-tak-trudne wywoła, u dzieci wrażliwych i podatnych na zranienie, stan depresyjny.
Objawy depresji bywają często tak niespecyficzne, że są trudne do rozpoznania, szczególnie dla osoby niebędącej specjalistą. Czasami idą w parze z trudnymi zachowaniami takimi jak: agresja, destrukcja i autodestrukcja, zachowania buntownicze, ogólna drażliwość. Czasem mogą to być też elementy z poniższej listy:
Inne objawy depresji u dzieci
- kłopoty z pamięcią
- roztargnienie
- trudności z koncentracją
- problemy szkolne (dzieci przestają odrabiać lekcje i nie chcą chodzić do szkoły. W skrajnych przypadkach nie chcą opuszczać swojego pokoju)
- lęk (przejawiający się jako ogólne napięcie — dziecko jest nadpobudliwe, wierci się, trudno mu usiedzieć w miejscu. Preferuje spędzanie czasu w samotności, chowa w swoim pokoju lub w innym bezpiecznym miejscu. Jednocześnie poczucie niezrozumienia, długotrwały smutek i lęk pociągają za sobą chęć izolacji, a próby kontaktu i zbliżenia się mogą wywoływać agresję).
- uczucie pustki, dotkliwej nudy
- zaburzenia rytmu okołodobowego
- zmiany apetytu
- brak potrzeby dbania o higienę
- poczucie ciągłego zmęczenia
- duże i częste wahania nastroju
- brak zdecydowania
- ograniczone zaufanie
Mniejsze dzieci miewają objawy somatyczne, manifestujące się jako dolegliwości w ciele, np.:
- bóle głowy
- biegunki
- ból brzucha
- duszności
Częstym błędem rodziców jest trywializowanie tego, co przeżywa młody człowiek albo nazywanie tych objawów byciem ”niegrzecznym” czy “nieposłusznym”. Tymczasem spojrzenie na jego zmagania z dorosłej perspektywy jest niewłaściwe. Myślimy: “Mnie też dokuczano, to zwyczajne problemy w tym wieku”. Taki komunikat sprawia, że dziewczynka lub chłopiec czują się jeszcze bardziej opuszczeni i osamotnieni, a ich emocje nie są uznane za istotne.
Jeśli zauważysz u swojego dziecka kilka z tych objawów, utrzymujących się przez dłuższy czas (przez co najmniej 2 tygodnie), warto skonsultować się z psychologiem lub innym specjalistą zdrowia psychicznego. Profesjonalna diagnoza jest kluczowa dla rozpoznania i ustalenia planu leczenia.
Co zwiększa ryzyko depresji u dzieci
- trudności rodzinne
- zastraszanie
- przemoc fizyczna, emocjonalna lub seksualna
- rodzinna historia depresji lub innych wyzwań ze zdrowiem psychicznym
Czasami depresja bywa wyzwalana przez trudne wydarzenie, takie jak separacja rodziców, żałoba lub niepowodzenia w szkole, lub z innymi dziećmi. Często jest spowodowana mieszanką różnych czynników. Na przykład Twój syn lub córka mogą mieć skłonność do depresji, a jednocześnie doświadczyli trudnych wydarzeń życiowych.
Leczenie depresji u dzieci, czyli jak możesz pomóc
Skorzystaj z pomocy specjalistów. To proste, ale i trudne. Rodzice często powstrzymują się przed decyzją o wizycie, myśląc, że jakoś to minie albo, że przesadzają czy, że coś im się wydaje. Chcą przeczekać i nie obarczać siebie i swojego potomka diagnozowaniem “incydentów” w placówkach zdrowia psychicznego. Ponadto hamuje ich lęk, że mogą sami potrzebować wsparcia terapeutycznego lub, że mogą wyjść na jaw pewne rodzinne “tajemnice”, jak np. alkoholizm ojca.
Jednak sięgnięcie po wczesną pomoc dla najmłodszych, może je uchronić przed późniejszymi trudnościami wieku nastoletniego, które potrafią mocno zdeterminować życie i funkcjonowanie młodego człowieka, począwszy od przerwania nauki, po pobyty na oddziałach psychiatrycznych. Dlatego warto choćby sprawdzić z psychologiem, jak nasz potomek funkcjonuje i czy to, co nam się być może wydaje, nie kwalifikuje się jednak pod diagnozę i leczenie.
Jeśli uważasz, że Twoje dziecko ma depresję lub martwisz się o jego ogólne samopoczucie, umów się z nim na wizytę do naszego Centrum Terapii Rodzin:
Co możemy zrobić w domu?
1. Edukacja własna.
Jako rodzice powinniśmy zadbać o własną edukację w tym zakresie — szukać specjalistycznych treści lub rozważyć wizytę u specjalisty, który pomoże w naszej psychoedukacji. To, w jaki sposób rozmawiamy o emocjach w domu, bezpośrednio przekłada się na umiejętności komunikacyjne naszego podopiecznego. Zwróćmy uwagę na to, jak sami radzimy sobie z napięciem i frustracją. Czy syn lub córka mogą czerpać z nas przykład?
Kiedy młody człowiek przychodzi i mówi: -Wszystko jest źle albo –Nie daję już rady, powstrzymajmy się od porad. Spróbujmy się wsłuchać, co jest głębiej pod tym komunikatem. Jak? Możemy np. powiedzieć: –Widzę, że ta kłótnia w szkole bardzo Cię wkurzyła. Syn czy córka będą mogli wtedy odnieść się do konkretnych emocji, które mieli w tej sytuacji. To dla nich łatwiejsze niż odpowiedź na pytanie: –Co się z Tobą dzieje??? – bo często sami nie wiedzą, co przeżywają, podobnie jak i my – dorośli.
Jeśli Twoje dziecko nie chce z Tobą rozmawiać, daj mu po prostu znać, że się o nie martwisz i że jesteś przy nim, jeśli Cię potrzebuje. Nie wymuszaj.
2. Aktywność fizyczna i zdrowa dieta
Te działania wydają się dość oczywiste jako wspierające. Nie pomożemy mu jednak, zmuszając je do aktywności fizycznej i jedzenia potraw, za którymi nie przepada. Spróbujmy znaleźć sposoby na to, aby odpowiednia dawka ruchu znalazła się w tygodniowym planie wspólnych działań. Może wspólny wypad do Aquaparku albo wycieczka rowerowa? Chodzi o to, by formy aktywności nie były bardzo obciążające, ale dawały możliwość zdrowej regulacji emocji poprzez kontakt z własnym ciałem. Aktywność fizyczna wspiera poprawne działanie neuroprzekaźników, których dysfunkcje są odpowiedzialne za obniżenie nastroju.
3. Rytm i rutyna.
Małe dzieci i te w wieku szkolnym potrzebują stabilności i pewności w swoim życiu. Tworzenie regularnej rutyny, która obejmuje czas na sen, jedzenie, naukę, zabawę i relaks, pomaga w utrzymaniu poczucia bezpieczeństwa. To jest ważne szczególnie dla młodszych dzieci, ale również nastolatki mogą czerpać korzyści z tego, że rytm dnia jest przewidywalny i ustalony.
4. Rówieśnicy.
Wszyscy potrzebujemy swojego plemienia. Zadbaj o to, by Twój “skarb” miał możliwość również spędzania czasu z rówieśnikami. Nawet jeśli ma chęć izolacji albo zaspokaja potrzebę kontaktów społecznych przez telefon i komputer, pomóż mu być blisko innych dzieci. Ten aspekt wsparcia wzmacnia poczucie własnej wartości i zmniejsza poczucie izolacji.
5. Zabawa
Dzieci wyrażają siebie zarówno poprzez zabawę, jak i słowa. Możesz się wiele dowiedzieć o tym, jak się czują, po prostu spędzając z nimi czas i obserwując, jak się bawią. Zestresowane i zdenerwowane dzieci mogą bawić się swoimi zabawkami w wojnę czy bicie. Skomentuj to, mówiąc: „O widzę tu jakąś walkę” lub „Wydaje się to trochę przerażające”. Może to pomóc im zacząć rozmawiać o tym, co je niepokoi.
Pamiętaj o sobie
Depresja dziecięca dotyka de facto całą rodzinę. Dlatego warto poszukać wsparcia nie tylko dla swojego podopiecznego, ale również zadbać o siebie. Uczestniczenie w grupach dla rodziców, konsultacje z psychologiem czy terapeutą pomogą w nauce dawania wsparcia emocjonalnego, abyście jako rodzice mogli lepiej radzić sobie z sytuacją.
W końcu nie tylko mierzysz się z cierpieniem kochanego malca, ale musisz też być dla niego stabilnym oparciem. Wiemy, jakie to trudne w intensywnym świecie, kiedy z rodzicielstwem trzeba pogodzić bardzo wiele innych obowiązków. Twoje emocje w tym procesie są równie ważne.
Z odpowiednim wsparciem, terapią, miłością i akceptacją pomożesz swojemu dziecku przejść przez trudności i wrócić do pełni zdrowia.
Ten proces wymaga dużo cierpliwości i zaangażowania, ale przynosi efekty i długofalowe korzyści dla całej rodziny. Nie jesteś z tym sam.
Może Cię wesprzeć Całe Plemię — zadzwoń do nas: +48 22 580 88 00
